Piekary Śląskie: Śląska Karta Usług Publicznych

FUNKCJE SYSTEMU ŚKUP
„Jedna karta – wiele możliwości” – takie hasło przyświeca twórcom systemu ŚKUP. Nie ma w nim zresztą żadnej przesady, gdyż e-karta faktycznie bardzo ułatwi użytkownikom życie. Lista funkcji dostępnych na platformie ŚKUP jest bardzo szeroka, a jej otwarty charakter umożliwi w przyszłości dodawanie kolejnych. Do najważniejszych zastosowań karty należeć będą:

Nośnik biletu elektronicznego. Na e-karcie możliwe będzie zakodowanie biletu okresowego wraz z informacją na temat uprawnień właściciela karty do ulg (tylko w przypadku karty spersonalizowanej). ŚKUP oznacza więc początek końca papierowych, łatwych do zniszczenia biletów oraz konieczności posiadania przy sobie dokumentów potwierdzających uprawnienia do zniżek. Co więcej, możliwe stanie się kupowanie biletów okresowych przez internet. Jeszcze więcej ułatwień czeka na pasażerów kupujących bilety jednorazowe. Wystarczy, że będą mieli zgromadzone na karcie odpowiednie środki, a kasownik sam potrąci z konta właściwą sumę pieniędzy. Zależnie od długości podróży i obowiązującej taryfy system sam dostosuje wysokość opłaty do zaistniałej sytuacji.

Mimo wprowadzenia ŚKUP, jednorazowe bilety papierowe nadal pozostaną w użyciu, ale już na dużo mniejszą skalę. Ich głównymi nabywcami będą prawdopodobnie turyści oraz osoby okazjonalnie podróżujące komunikacją publiczną. W każdym pojeździe zainstalowany będzie jeden kasownik przystosowany do obsługi tradycyjnych biletów. Za przejazd zapłacić będzie można także u kierowcy, który wydawać będzie potwierdzenie w postaci paragonu z kasy fiskalnej.

E-portmonetka. System ŚKUP przystosowany będzie do obsługi tzw. mikropłatności, czyli transakcji o charakterze masowym, których realizacja nie wymaga potwierdzenia kodem PIN. Przyjęto, że przy pomocy e-karty opłacić będzie można bez wprowadzania PIN-u należność do kwoty 50 zł. Błyskawicznie zapłacimy więc nie tylko za parkowanie, wejście na basen, do teatru czy muzeum, ale także za niektóre usługi w urzędach. Docelowo jednak płatność karta ŚKUP możliwa będzie wszędzie tam, gdzie zainstalowane zostaną współpracujące z nią terminale. Funkcjonalność tzw. e-portmonetki ograniczona będzie więc tylko zakresem umów, które operator systemu ŚKUP zawierać będzie z podmiotami zewnętrznymi.

Z racji tego, że wartość transakcji zawieranych przy użyciu karty ŚKUP będzie niewielka, posługiwać się nią będą mogli nie tylko dorośli, ale także dzieci. Zakłada się, że samodzielnie z e-karty korzystać będą mogły wszystkie osoby od 7. roku życia. W przypadku osób poniżej 13. roku życia do wniosku o wydanie karty dołączona będzie musiała być jednak zgoda prawnych opiekunów dziecka.

Identyfikator użytkownika. Spersonalizowana karta ŚKUP zawierająca dane osobowe oraz zdjęcie użytkownika będzie mogła służyć do potwierdzania jego tożsamości. Będzie można legitymować się nią między innymi w urzędach oraz używać w bibliotekach zamiast tradycyjnej karty bibliotecznej. Na tym jednak zalety e-karty jeszcze się nie kończą. Po włożeniu do czytnika, dane osobowe z karty w mgnieniu oka będą mogły być wyeksportowane do gminnych systemów elektronicznych (np. wspomnianego systemu SEKAP) w celu automatycznego wprowadzenia ich do elektronicznych formularzy podawczych. Koniec ze żmudnym wypełnianiem rubryczek w drukach urzędowych. Dzięki ŚKUP obsługa klientów w urzędach znacznie się uprości.

Nośnik podpisu elektronicznego. KZK GOP, we współpracy ze Śląskim Centrum Społeczeństwa Informacyjnego, zapewni możliwość zapisu na karcie ŚKUP certyfikatu podpisu elektronicznego CC SEKAP. Taki podpis traktowany jest na równi z podpisem odręcznym w 116 urzędach na obszarze województwa śląskiego uczestniczących w budowaniu Systemu Elektronicznej Komunikacji Administracji Publicznej. Posiadając podpis elektroniczny CC SEKAP można bez wychodzenia z domu załatwić szereg codziennych spraw urzędowych: między innymi wyrobić dowód osobisty, zgłosić działalność gospodarczą czy założyć stowarzyszenie.

KARTA SPERSONALIZOWANA I NIESPERSONALIZOWANA
W systemie ŚKUP będą występowały dwa typy kart:
1. spersonalizowana - zawierająca dane identyfikacyjne użytkownika; będzie mógł z niej korzystać jedynie posiadacz karty.
2. niespersonalizowana - niezawierająca danych osobowych; będzie z niej mogła korzystać każda osoba, która w danej chwili posiada kartę.

Kartę spersonalizowaną otrzymać będzie można na pisemny wniosek zawierający dane osobowe, który mieszkańcy składać będą w Punkcie Obsługi Klienta lub przez internet (za pośrednictwem Portalu Klienta). Do wniosku dołączyć będzie trzeba także zdjęcie, które zostanie później umieszczone na karcie. Dodatkowe formalności związane z wydaniem imiennej karty zrównoważone będą jednak korzyściami. Dane identyfikacyjne umieszczone w pamięci karty pozwolą bowiem na sprawniejszą obsługę klientów w instytucjach publicznych. Planuje się między innymi możliwość automatycznego wypełniania elektronicznych formularzy. Przewidywane jest także kodowanie na karcie spersonalizowanej uprawnień do ulg na przejazdy, dzięki czemu podczas kontroli biletowej nie będzie już trzeba posiadać przy sobie dokumentów potwierdzających prawo do zniżki.

Co ważne, wydanie oraz wymiana (z przyczyn nieleżących po stronie użytkownika – np. zakończenie terminu ważności) imiennej karty będą bezpłatne. Jedynie przy wydawaniu duplikatu zgubionej lub zniszczonej karty pobierana będzie kaucja.

Karta niespersonalizowana bez dodatkowych formalności wydawana będzie we wszystkich punktach obsługujących ŚKUP. Zapewni ona użytkownikowi dostęp do wszystkich podstawowych funkcji systemu (elektroniczny bilet, e-portmonetka oraz niekwalifikowany podpis elektroniczny). Nie będzie ona jednak zawierać zakodowanych danych osobowych, a co za tym idzie, nie będzie mogła służyć jako identyfikator użytkownika oraz nośnik danych powiązanych (np. informacje o ulgach). Dodatkowo przy jej wydawaniu pobierana będzie kaucja.

INFRASTRUKTURA SYSTEMU
Działanie systemu ŚKUP możliwe będzie dzięki infrastrukturze cyfrowej, w której skład wejdą dwa centra przetwarzania danych, do których spływać będą informacje ze 109 stacjonarnych urządzeń doładowywania kart, a także 410 modułów do pobierania opłat i przeszło 800 terminali zainstalowanych w kolekturach biletowych. W skład systemu wejdą także mobilne urządzenia, które zostaną zamontowane w około 1300 pojazdach komunikacji miejskiej. W ramach projektu na ulicach śląskich i zagłębiowskich miast ustawionych zostanie także 223 parkomaty. Całość systemu spajać będzie natomiast zintegrowana Platforma Klienta, która przyjmie formę portalu internetowego dostępnego pod adresem www.kartaskup.pl

Portal Klienta będzie miejscem, w którym użytkownicy karty ŚKUP będą mogli między innymi:
- składać dokumenty oraz pobierać formularze dostępne w instytucjach partnerów projektu,
- zakupić bilety okresowe,
- uzyskiwać informacje o strefach płatnego parkowania akceptujących płatności kartą ŚKUP oraz o przewoźnikach w komunikacji miejskiej i ich usługach (ceny biletów, rozkłady jazdy),
- uzyskać informacje na temat lokalizacji Punktów Obsługi Klienta (POK), Punktów Obsługi Pasażera (POP) oraz punktów doładowania kart ŚKUP,
- dokonywać operacji na indywidualnym koncie ŚKUP (zmiana numeru PIN, doładowanie karty, sprawdzenie stanu środków pieniężnych dostępnych na karcie, blokowanie karty, wgląd w billing płatności)

Na stronie SKUP umieszczone zostaną także informacje na temat historii, osiągnięć i planów ŚKUP, a także dane teleadresowe partnerów projektu, mapki dojazdu do poszczególnych punktów oraz cennik oferowanych produktów i usług.

OBSŁUGA KARTY
Śląska Karta Usług Publicznych będzie kartą zbliżeniową. Aby jej użyć wystarczy więc przyłożyć ją na 1-2 sekundy do czytnika. W przypadku pojazdów komunikacji miejskiej w celu pełnego wykorzystania zalet systemu wskazane będzie jednak dwukrotne odbicie karty. Jest to tzw. model „check in – check out”. Osoby korzystające z przejazdów na podstawie biletów jednorazowych pierwszy raz karty użyć będą musiały przy wejściu do pojazdu. System potrąci wtedy z karty kwotę potrzebna do przejechania całej trasy. Przy wysiadaniu – po drugim zbliżeniu karty do czytnika – zwróci natomiast na konto niewykorzystane środki. Dzięki temu pasażer zapłaci tylko za ten dystans, który faktycznie przejechał, a ponadto nie będzie musiał rozwiązywać „łamigłówki taryfowej”, aby wiedzieć, ile trzeba zapłacić za aktualną podróż, gdyż system wyliczy to automatycznie na podstawie danych z wejścia i wyjścia. W przypadku pasażerów korzystających z biletów okresowych obowiązkowa będzie rejestracja karty przy wejściu. Jednak trwają pracę nad systemem, który będzie premiował pasażerów przytykających kartę również przy wyjściu z pojazdu.

Podwójne odbijanie karty jest tak ważne, ponieważ umożliwi KZK GOP optymalizację sieci komunikacyjnej. Na podstawie danych z czytników system ŚKUP tworzyć będzie raporty, które następnie stanowić będą podstawę do układania rozkładu jazdy uwzględniającego popyt na konkretnych odcinkach sieci komunikacyjnej. Przykładowo, tam, gdzie zarejestrowane zostaną bardzo duże potoki pasażerskie, na trasy wyjadą pojemniejsze autobusy lub do rozkładu wpisane zostaną dodatkowe kursy.

Umieszczone przy wejściach do autobusu moduły pobierania opłat służyć będą także do sprawdzania oraz aktualizowania stanu środków zgromadzonych na karcie. W każdym pojeździe, przy pierwszych drzwiach zainstalowany będzie także moduł dwufunkcyjny, który umożliwi nie tylko odbicie e-karty, ale także skasowanie tradycyjnego biletu papierowego

Zasilanie karty nowymi środkami możliwe będzie na kilka różnych sposobów. Czynności tej dokonać będzie można przez internet, w samoobsługowych automatach, w jednym z czterdziestu Punktów Obsługi Klienta oraz Punktach Obsługi Pasażera, a także w innych punktach wyposażonych w moduł doładowujący. Liczba takich punktów w całej aglomeracji przekroczy 1,3 tys. Sama procedura doładowywania będzie bardzo krótka. Po sprawdzeniu ważności karty oraz uiszczeniu opłaty wystarczy tylko zaktualizować stan środków na karcie (można to zrobić przy dowolnym czytniku).

Kartę ŚKUP w każdej chwili będzie można zwrócić do Punktu Obsługi Klienta, odzyskując w ten sposób wpłaconą kaucję oraz zgromadzone na niej środki.

HARMONOGRAM REALIZACJI PROJEKTU
W listopadzie 2005 r. Dyrektor Biura KZK GOP powołał zespół, którego celem było przygotowanie koncepcji systemu elektronicznego pobierania opłat oraz rozliczeń w transporcie miejskim. Prowadzone przez kilka miesięcy prace zespołu legły u podstaw tego, co dziś wdrażane jest jako Śląska Karta Usług Publicznych. Następnie zlecono firmie zewnętrznej przygotowanie szczegółowego projektu systemu ŚKUP. W październiku 2009 r. KZK GOP podpisał z 21 gminami umowę o realizacji tego projektu, a w czerwcu 2010 r. zainaugurował działalność poświęcony systemowi ŚKUP wydział w Biurze KZK GOP. Od tego czasu znacznie zintensyfikowano prace przy projekcie. 18 października 2010 r. podpisano umowę z Zarządem Województwa Śląskiego o dofinansowanie projektu ŚKUP kwotą 78,5 mln zł ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. 9 listopada 2011 r. rozstrzygnięto przetarg na "Dostawę, wdrożenie i utrzymanie systemu Śląska Karta Usług Publicznych". Zwycięzcą postępowania zostało konsorcjum firm Asseco Poland S.A. oraz BRE Bank SA. Dwa miesiące później w obecności Minister Rozwoju Regionalnego Elżbiety Bieńkowskiej obie firmy podpisały z KZK GOP umowę na stworzenie i utrzymanie systemu ŚKUP.

Realizację projektu podzielono na dwie części: wdrożenie (16 miesięcy) oraz utrzymanie projektu (65 miesięcy). Pierwsza część dodatkowo podzielona została na cztery etapy. Zgodnie z harmonogramem realizacja każdego etapu powinna zająć 4 miesiące.

W ramach pierwszego etapu prac projektowych stworzone zostaną dwa Centra Przetwarzania Danych wraz z dostawą, instalacją i uruchomieniem sprzętu i oprogramowana oraz zapewnienie łączności pomiędzy CPD.

Drugi etap obejmuje dostawę, instalację oraz uruchomienie co najmniej czterdziestu stacjonarnych automatów doładowania kart, wyposażenie przynajmniej sześciuset pięćdziesięciu autobusów i tramwajów we wszystkie urządzenia wraz z oprogramowaniem oraz dostawę i uruchomienie w zajezdniach minimum dziesięciu Punktów Zbierania Danych.

Trzeci etap zakończony zostanie w momencie, gdy co najmniej osiemdziesiąt stacjonarnych automatów doładowania kart będzie prawidłowo funkcjonować, a przynajmniej tysiąc dwieście autobusów i tramwajów zostanie wyposażonych we wszystkie urządzenia. We wszystkich zajezdniach muszą zostać uruchomione Punkty Zbierania Danych, w strefach parkowania objętych projektem będzie funkcjonować przynajmniej pięćdziesiąt parkomatów; wymagana jest także instalacja przynajmniej stu urządzeń w obiektach gminnych. Warunkiem odbioru prac trzeciego etapu będzie także uruchomienie funkcji płatności i rozliczeń dokonywanych kartami ŚKUP.

Ostatni, czwarty etap w ramach pierwszej części prac projektowych będzie obejmował wydawanie kart ŚKUP oraz zainstalowanie i uruchomienie pozostałych urządzeń ujętych w zamówieniu.

Druga część zamówienia skoncentrowana będzie na utrzymaniu systemu. Prace obejmą między innymi utrzymanie czterdziestu Punktów Obsługi Klienta, wydawanie kart, świadczenie usług autoryzacji i rozliczeń, jak również utrzymanie serwisowo-eksploatacyjne wszystkich elementów systemu. Wykonawca w okresie utrzymania systemu zapewni łączność między poszczególnymi komponentami systemu. Ponadto jego zadaniem będzie dostarczanie materiałów eksploatacyjnych i wykonywanie aktualizacji oprogramowania oraz świadczenie usług gwarancji i serwisu.